ILE ZARABIA LEKARZ? ZAROBKI LEKARZY W POLSCE, CZYLI "POKAŻ LEKARZU CO MASZ W GARAŻU".

Tytuł posta rodem z brukowca lub portalu plotkarskiego z pewnością przyciągnie dużo osób - i taki był cel. Nie znajdą tutaj jednak Państwo ani zdjęć luksusowych samochodów lekarzy (notabene z przykrością informuję, że zaparkowane obok szpitala samochody na zdjęciu po lewej nie należą do personelu medycznego), ani czterocyfrowych kwitów/pasków z wypłaty. "To po co ja tu wszedłem/weszłam?". Drogi czytelniku/czytelniczko - po to, że po przeczytaniu tego artykułu nabędziesz rzetelną wiedzę o tym jak wygląda praca i płaca młodych lekarzy w Polsce - wszystko z perspektywy osoby, która coś na ten temat wie. Nie będzie narzekania, użalania się, nie będzie też żadnych roszczeń. Zamierzenie jest takie, aby samodzielnie wyciągnąć wnioski. Będąc młodym lekarzem pragnę dotrzeć do jak najszerszego grona czytelników i przyczynić się do poszerzenia wiedzy o tym kim jesteśmy, z jakimi problemami i przeciwnościami losu na co dzień się spotykamy. Kochamy swoją pracę i chcemy pomagać.

1. TYTUŁEM WSTĘPU SŁÓW KILKA - KIM JEST LEKARZ, KIM JEST LEKARZ STAŻYSTA, KIM JEST LEKARZ REZYDENT, KIM JEST LEKARZ SPECJALISTA?

Zanim zaczniemy nasze rozważania jestem zobowiązany rozwiać Państwu kilka podstawowych kwestii. Będąc jeszcze na studiach nieraz, nie dwa, nie dwadzieścia (...) słyszałem pytanie: "A jaka specjalizacja?". Otóż kończąc medycynę (kierunek lekarski) każdy absolwent otrzymuje tytuł "lekarz". BEZ SPECJALIZACJI. W chwili obecnej medycyna trwa 12 semestrów (6 lat) podczas których jesteśmy zobowiązani odbyć pięciokrotnie (po każdym ukończonym roku studiów) miesięczne praktyki w szpitalu/innej placówce służby zdrowia. Za darmo - w końcu się uczymy. Po pierwszym roku miesiąc na dowolnym oddziale lecznictwa zamkniętego, po drugim roku miesiąc w dowolnej placówce lecznictwa otwartego, po trzecim roku miesiąc na oddziale chorób wewnętrznych, po czwartym roku dwa tygodnie na SORze/izbie przyjęć oraz dwa tygodnie na oddziale chirurgii ogólnej, po piątym roku dwa tygodnie na oddziale pediatrii oraz dwa tygodnie na oddziale ginekologii i położnictwa. Czyli taki student medycyny/studentka medycyny ma co roku o miesiąc krótsze wakacje w stosunku do studenta/studentki innego kierunku, w którym praktyki nie są integralną częścią toku studiów. Każde doświadczenie kliniczne procentuje - nawet na tak wczesnym etapie naszej edukacji. Suma sumarum po 6 latach studiów (w tym 5 miesiącach praktyk) nabywamy tytuł "lekarz". Z którym nie możemy pracować w zawodzie. Z którym nie możemy iść nawet na studia doktoranckie (wymaganiem jest ukończenie stażu podyplomowego).

Z momentem otrzymania dyplomu jeśli tylko chcemy pracować w zawodzie, jesteśmy zobowiązani złożyć odpowiednie dokumenty do Okręgowej Izby Lekarskiej (czyli organu samorządu lekarskiego). Po kilku tygodniach zostajemy przydzieleni na podstawie średniej ocen ze studiów do odpowiedniego szpitala (o miejsce w którym ubiegaliśmy się) w celu odbycia tzw. stażu podyplomowego. Staż podyplomowy trwa 13 miesięcy. Podczas tych 13 miesięcy jesteśmy tzw. "lekarzami stażystami", z tzw. ograniczonym prawem wykonywania zawodu (OPWZ). Nad lekarzem stażystą zawsze czuwa lekarz z pełnym prawem wykonywania zawodu. Lekarz stażysta nie ma swoich recept (nie może ich wypisywać), nie ma uprawnień co wystawiania druków ZUS-ZLA (zwolnień lekarskich/L4), nie może zlecać badań obrazowych związanych z narażeniem pacjenta na promieniowanie jonizujące itp. Tego typu obostrzeń jest kilkanaście. Ale już zaczyna się pierwsza odpowiedzialność za pacjenta. Podczas stażu podyplomowego spędzamy ZWYKLE (dokładniejsze informacje co do czasu wymaganego do przepracowania na odpowiednich oddziałach znajdą Państwo w dokumencie "Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 września 2012 r. w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty") po 4-10 tygodni na odpowiednich oddziałach odbywając tzw. staże cząstkowe m. in. z: chorób wewnętrznych, chirurgii ogólnej, położnictwa i ginekologii, anestezjologii, intensywnej terapii, pediatrii, neonatologii, medycyny rodzinnej, na SOR (...) oraz kursy organizowane przez okręgową izbę lekarską lub inne instytucje z prawa medycznego, bioetyki, orzecznictwa lekarskiego, krwiodawstwa i krwiolecznictwa (...). Podczas stażu podyplomowego (ściślej pierwszy raz przed jego rozpoczęciem) możemy podchodzić do tzw. LEK'u - czyli lekarskiego egzaminu końcowego. Zdanie (wynik pozytywny) lekarskiego egzaminu końcowego podczas stażu podyplomowego, wraz z odbyciem wszystkich staży cząstkowych pozwala na uzyskanie tzw. PWZ (prawa wykonywania zawodu). Bez ograniczeń. Staż podyplomowy to piękny okres - przede wszystkim dlatego, że jesteśmy w stanie bardzo wiele się w tym czasie nauczyć (ugruntować wiedzę teoretyczną ucząc się do LEK'u oraz nabyć podstawowe doświadczenie kliniczne wystarczające do prowadzenia pacjentów), rozstrzygnąć kwestie tego w jakiej działce medycyny czujemy się najlepiej i co chcielibyśmy robić w przyszłości. Staż podyplomowy z prawnego punktu widzenia jest umową o pracę z wyznaczonym przez izbę lekarską szpitalem na czas określony. Lekarz stażysta zarabia na rękę 1464,97 zł podstawy (za jeden etat) + około 350-450 zł na rękę za pełnienie obowiązkowych tzw. dyżurów towarzyszących w wymiarze 10 godzin 5 minut tygodniowo, co w zależności od ilości dni roboczych w miesiącu daje na rękę 1800-1900 zł za 48 godzin tygodniowo (czyli maksymalną ilość godzin pracy dopuszczalną przez Kodeks Pracy). Dla szpitala lekarz stażysta jest darmowym pracownikiem - środki na pensję podstawową i dyżury towarzyszące pochodzą w całości z Ministerstwa Zdrowia. Także każdy absolwent medycyny (jeśli tylko chce pracować w zawodzie) ma pewną pracę przez 13-miesięcy (to niewątpliwie jest zaleta!).

Przychodzi wreszcie moment, w którym odbieramy upragnione PWZ (6 lat studiów + 5 miesięcy praktyk + 13 miesięcy stażu + zdany lekarski egzamin końcowy). Dokument, który pozwala nam na pracę w POZ, transporcie medycznym, SOR, NPL - i to by było na tyle. Stop! - możemy jeszcze iść na studia doktoranckie. Jesteśmy lekarzami bez specjalizacji, z pełnym prawem wykonywania zawodu. Każdy z nas interesuje się czymś innym, pociąga go co innego - właśnie w tym momencie przychodzi czas wybrania specjalizacji lekarskiej. I tu czas na rozwianie wszelkich wątpliwości i udzielenie podstawowych informacji osobom, które mają niewiele do czynienia ze środowiskiem medycznym. To nie jest tak, że "chcę być (przykładowo) neurologiem". SPECJALIZACJA  LEKARSKA TRWA KOLEJNE 5-6 LAT (w zależności od dziedziny). Są to de facto tzw. studia specjalizacyjne. Przede wszystkim NA SPECJALIZACJĘ TRZEBA SIĘ DOSTAĆ. Specjalizować się można w kilku trybach - w trybie rezydentury, w trybie pozarezydenckim, jako poszerzenie studium doktoranckiego (...). Zdecydowanie najpopularniejszą formą robienia specjalizacji lekarskiej jest wymieniony jako pierwszy tryb rezydencki. Robiąc specjalizację w tym trybie jesteśmy tzw. "lekarzami rezydentami". I w przeciwieństwie do pozostałych form szkolenia specjalizacyjnego COKOLWIEK ZARABIAMY (o czym niżej). 

Jednak zanim staniemy się lekarzami rezydentami musimy tę upragnioną rezydenturę dostać. W tym celu składamy wniosek do Wydziału Zdrowia odpowiedniego Urzędu Wojewódzkiego. We wniosku wpisujemy najwyższy uzyskany przez nas wynik (w %) z lekarskiego egzaminu końcowego. W ten sposób tworzy się lista, która nosi znamiona "konkursu świadectw". Minister Zdrowia dwa razy w roku przyznaje w każdym województwie odpowiednią ilość rezydentur z danej specjalizacji. Często jest tak, że (przykładowo) przez 2 lata w danym województwie nie przyznano ani jednej rezydentury z danej specjalizacji. W tym przypadku przez 2 lata nawet nie możemy się starać o specjalizację z wymarzonej neurochirurgii, czy endokrynologii. Poza ostatnim rozdaniem rezydentur (październik 2015) przez lat kilkanaście standardem było przyznawanie znacznie mniejszej ich liczby od liczby osób kończących staż podyplomowy w danym roku kalendarzowym. A podobno specjalistów brak i są do nich niewyobrażalne kolejki (gdzieś obiło mi się o uszy). Jeśli więc jesteśmy osobą z najwyższym wynikiem w danym województwie (lub jednym z najwyższych) otrzymujemy rezydenturę z wybranej przez nas specjalizacji. Szkolenie specjalizacyjne (podobnie zresztą jak staż podyplomowy) składa się z szeregu staży cząstkowych oraz tzw. kursów specjalizacyjnych. Staże cząstkowe są jednak znacznie dłuższe (nawet kilkuletnie) niż w okresie stażu podyplomowego. I przede wszystkim zakres czynności (a także odpowiedzialność) nierzadko już na drugim roku rezydentury jest identyczny jak lekarza ze specjalizacją. Jest jeszcze jeden kruczek - czasami nie ma możliwości, żeby odbywać daną specjalizację w miejscu zamieszkania. Zostajemy przydzieleni do danego szpitala przez Wydział/Oddział Zdrowia odpowiedniego Urzędu Wojewódzkiego na podstawie kolejności na liście i naszych preferencji we wniosku. W grę wchodzą również inne czynniki (temat tabu - najlepszym przykładem jest autor tego wpisu, który dojeżdża dziennie 112 km do pracy w jedną stronę spędzając łącznie 5 godzin 40 minut na dobę w środkach transportu publicznego, byle zrobić wymarzoną specjalizację; a dostał się na nią z najwyższym wynikiem w Polsce). 

Rezydentura z prawnego punktu widzenia jest również umową o pracę na czas określony z jednostką akredytowaną (szpitalem posiadającym oddział, który spełnił określone wymagania, żeby szkolić młodych lekarzy). Lekarz rezydent przez pierwsze 2 lata specjalizacji zarabia na rękę 2220,20 zł (po odliczeniu obowiązkowej comiesięcznej składki w wysokości 60 zł na rzecz izby lekarskiej) [około 13 zł/h, najwcześniej w wieku 27-28 lat]. Przez kolejne 3-4 lata około 200 złotych więcej [około 15zł/h, najwcześniej w wieku 29-31/32 lata]. W program specjalizacji wpisane są również obowiązkowe dyżury medyczne - ich forma i ilość jest różna w zależności od specjalizacji. Z reguły są to dyżury towarzyszące w wymiarze 10h 5 min. tygodniowo, tak aby pracować w maksymalnym wymiarze czasu pracy (48h tygodniowo) dopuszczonym przez Kodeks Pracy. 

W praktyce w większości szpitali jest to fikcja - ponieważ pieniądze na dyżury towarzyszące musi wyłożyć szpital, najczęściej albo są więc one bezpłatne albo po prostu ich nie ma. Zamiast tego lekarze rezydenci po dopuszczeniu przez swojego kierownika specjalizacji (specjalisty nadzorującego niejako całość naszego szkolenia, który nie dostaje za to ani grosza) i po podpisaniu tzw. klauzuli opt-out (pozwalającej pracować więcej niż 48 godzin tygodniowo) pełnią samodzielnie przynajmniej 2-3 dyżury miesięcznie. I taki lekarz sam odpowiada za pacjentów z Oddziału i z SORu/Izby Przyjęć. Z umowy o pracę ma za te 32 godziny dodatkowo (150% stawki godzinowej) jakieś 600 zł. Jest jeszcze jedna rzecz - wszystkie wymagane do specjalizacji kursy nie są refundowane, szpital zwykle nie daje nawet diety przysługującej za tzw. delegację. A odbywają się one zwykle w miastach wojewódzkich, nieraz na drugim końcu Polski. Trzeba samemu sobie zapłacić za nocleg w hostelu/akademiku, wyżywienie, materiały edukacyjne. Kursy trwają od kilku do kilkunastu dni. Pod koniec zeszłego roku lekarze rezydenci z całej polski (których jest ponad 20 tysięcy) reaktywowali POROZUMIENIE REZYDENTÓW - komórkę organizacyjną Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy (OZZL). Wszyscy rezydenci w kraju stworzyli listę postulatów, mających przede wszystkim na celu poprawę bezpieczeństwa pacjentów i jakości kształcenia podyplomowego.

Jak już przebrniemy przez te 5-6 lat podchodzimy do egzaminu specjalizacyjnego. Jego zdawalność w niektórych specjalnościach jest mniejsza od kilkunastu procent (niedawno taka sytuacja miała miejsce w przypadku egzaminu specjalizacyjnego z anestezjologii i intensywnej terapii). Przychodzi moment osiągnięcia samodzielności w zawodzie lekarza - po 6 latach studiów, 5 miesiącach praktyk, 13 miesiącach stażu podyplomowego, lekarskim egzaminie końcowym, 5 lub 6 latach specjalizacji i zdanym egzaminie specjalizacyjnym w wieku najwcześniej 31-32 lat jesteśmy "lekarzami specjalistami". Pamiętam słowa pewnego chirurga ogólnego, który po hemikolektomii z powodu raka jelita grubego powiedział że "właśnie zarobił 40 zł - tyle wychodzi przy 2800 na rękę po 20 latach pracy na etacie w szpitalu". Stąd niemal wszyscy specjaliści mają gabinety prywatne, z których żyją kosztem czasu wolnego dla siebie i tego co najcenniejsze - rodziny. Specjaliści w moim szpitalu na moim oddziale pracują po 300 godzin miesięcznie. Nie wliczając w to prywatnych praktyk. 2-2,5 etatu.

2. NIE ZNAM BIEDNEGO LEKARZA

Ja niestety znam i to nie jednego. I nie chodzi tu o kwestię pieniędzy. Jak wspomniałem wcześniej największym szczęściem jest otrzymanie rezydentury - jakikolwiek stały dochód przez 5-6 lat. Robienie specjalizacji w trybie pozarezydenckim, która najczęściej ma formę umowy na wolontariat ze szpitalem prowadzącym szkolenie specjalizacyjne (dodatkowo musimy do interesu dołożyć wykupując obowiązkowe ubezpieczenie) zmusza młodych lekarzy do brania min. 8 dyżurów w miesiącu, żeby cokolwiek zarobić. Żeby było go stać na utrzymanie rodziny (dziecka). Szkoda tylko, że tego dziecka nie widuje - to jest dramat. Ze stażu pamiętam lekarza specjalizującego się w dziedzinie ginekologii i położnictwa, który codziennie przez 6 lat za te niemal 8 godzin dziennie nie dostawał nic. Osiwiał całkowicie na 2gim roku specjalizacji. Był świetnie wyszkolony, obsługiwał szybko i profesjonalnie największą izbę przyjęć ginekologiczno-położniczą w mieście wojewódzkim, na rezydenturę się jednak nie dostał.

3. DLACZEGO BRAKUJE LEKARZY?

Polecam kliknąć w link powyżej. Kochani czytelnicy - prawdopodobnie będąc przyjmowanym na jakikolwiek oddział w szpitalu bądź udawszy się na wizytę w przychodni doświadczyliście wszechogarniającej w naszym kraju biurokracji. Szacuje się, że min. 30% pracy lekarza w tym kraju zajmuje wypełnianie dokumentacji medycznej - czynność, którą powinna w 80% robić wyszkolona sekretarka medyczna. W tych miejscach zobaczycie lekarza, który w pierwszym przypadku około 30 minut wypełnia papierki, w drugim natomiast przez 3/4 wizyty zamiast patrzeć się na Was i słuchać z uwagą, zadaje kierunkowe pytania jednocześnie pisząc coś w dokumentacji. Odkryję przed Wami kolejny temat tabu - przez kilkanaście ostatnich lat nabór na studia medyczne był drastycznie zmniejszony w stosunku do czasów "przed okrągłym stołem". Szacuje się, że niedobór lekarzy w Polsce w stosunku do średniego poziomu krajów Unii Europejskiej wynosi około 15 lat rekrutacji na studia. Wzrost naboru na medycynę miał miejsce zaledwie kilka lat temu. Gdzie tu sens, gdzie logika? W mediach nieraz pojawiają się statystyki odnośnie emigracji lekarzy do krajów Unii Europejskiej - nie mówi się natomiast o tym (dane na podstawie statystyk dostępnych na stronie Naczelnej Izby lekarskiej), że wyjeżdżają głównie osoby po specjalizacji, nie zaraz po studiach. Większość młodych lekarzy kocha swoją pracę, czerpie z niej satysfakcję, motywuje ich każdy niewymuszony wyraz wdzięczności pacjentów - uśmiech, uścisk ręki. Większość osób nigdy nie doświadczy tego typu uczucia spełnienia - jako człowiek. Bo żeby być dobrym lekarzem, trzeba być dobrym człowiekiem. A żeby być dobrym człowiekiem trzeba walczyć ze złem i patologią (choćby biurokratyczną i organizacyjną) wokół.

4. CO MOGĘ ZROBIĆ DLA CIEBIE DROGI PACJENCIE, ŻEBYŚ CZUŁ SIĘ USATYSFAKCJONOWANY?

Nie wiem czy udało mi się być w tym artykule bezstronnym - na pewno podałem kilka przykładów, które wyrażały moją wybitnie subiektywną opinię. Jeśli udało Ci się przebrnąć przez cały tekst mam dla Ciebie zadanie, a właściwie prośbę. Napisz co mogę ja i inni młodzi lekarze zrobić, żebyś czuł/czuła się usatysfakcjonowana. Może być na konkretnych przykładach. Np. "Nie podoba mi się, że lekarz nie ma dla mnie czasu" (notabene to NFZ wymusza niecałe 8 minut na pacjenta). Chcę informacji, które pomogą mi być lepszym lekarzem, lepszym człowiekiem. Moim wzorem jest mój obecny ordynator od którego usłyszałem jak mówił do pacjenta - "Proszę Pana, jestem lekarzem a nie weterynarzem - jeśli będzie taka potrzeba wstanę w nocy i Pana przyjmę, bo dbam o swoich pacjentów, taki mam zawód".
 

KATEGORIA: BĘDĄC MŁODYM LEKARZEM, POROZUMIENIE REZYDENTÓW, SPECJALIZACJA, SZKOLENIE PODYPLOMOWE