SKÓRA

Pojęcia

Plamka /macula/ - płaski obszar rożniący się od skory

Grudka /papula/ - wyniosłe ognisko <5mm font="">

Guzek /nudulus/ - wyniosłe ognisko >5mm

Blaszka /lamella/ - wyniosły, płaski obszar >5mm

Pęcherzyk /vesicula/ - ognisko wypełnione płynem <5mm font="">

Pęcherz /bulla/ - pęcherzyk >5mm

Krosta /postula/ - ognisko wypełnione ropą

Łuska /squama/ - jak płytka, nadmiernie zrogowaciała

Ostre zapalne choroby skóry

Pokrzywka

degranulacja mastocytow-> wzrost przepuszczalności naczyń -> zmiany na skorze (bąble)

rożny obraz, szybki przebieg

etiologia - alergiczne (zależne od IgE) lub spowodowana przez substancje bezpośrednio działające na mastocyty (leki)

Ostre wysypkowe zapalenie skóry (wyprysk)

etiologia - często reakcja na jad owadzi lub inne kontaktowe antygeny np. detergenty

czerwone, grudkowo-pęcherzykowe, sączące zmiany, ktore strupieją może wystąpić nadmierne rogowacenie

typy: zapalenie kontaktowe skory, zapalenie atopowe skory, zapalenie wypryskowe atopowe , wykwity fotouczuleniowe,

pierwotne podrażnienie zapalne

mikro: gąbczastość (gromadzenie się płynu w obrębie naskorka - wygląd gąbki), nacieki limfocytarne, eozynofile

Rumień wielopostaciowy

etiologia - ch. zakaźne, leki, nowotwory złośliwe, choroby autoimmunologiczne naczyń

rzadki, heterogenny obraz zmian: od plamek do pęcherzy, charakterystyczne jasne, pęcherzykowe przejaśnienie w centrum

u dzieci z gorączką z nadżerkami błon śluzowych- z. Stevensa-Johnsona

mikro - naciek limfocytarny szczegolnie w obrębie połączenia skorno-naskorkowego

Przewlekłe zapalenia skóry

Łuszczyca

1-2% ludności, często z zapaleniem stawow, miopatią, enteropatią

etiopatogeneza - wieloczynnikowa: genetyczno-immunologiczno-środowiskowa, limf T wnikając do skory i wydzielając cytokiny

warunkują nieprawidłowy wzrost skory

zajmuje skorę: łokci, kolan, głowy owłosionej, okolicy krzyżowo-lędźwiowej, żołędzi; w 30% zajmuje paznokcie

płytki koloru rożowego pokryte białosrebrzystymi łuskami

mikro -  rogowacenia, długie sople naskorkowe, ścieńczenie lub brak warstwy ziarnistej, poszerzone, kręte naczynia

(krwawienia punktowe)

Liszaj płaski

płaskie, grudki, często łączące się w płytki, nadmierna pigmentacja (purpurowe) z charakterystycznymi białymi kropkami lub

liniami ( prążek Whickmana)

samoustępujący po ok. 2 latach

występowanie - kończyny, żołądź, jama ustna

mikro - naciek limfocytarny na złączu naskorkowo-skornym (charakterystyczny piłowaty obraz), pogrubienie warstwy ziarnistej i

rogowej

Choroby pęcherzowe

Pęcherzyca /pemphigus/

etiopatogeneza - autoimmunologiczna , IgG przeciw desmogleinie -> zerwanie połączeń międzykomorkowych w naskorku

(acantholysis)

dotyczy osob w wieku średnim i starszym, zajmuje błonę śluzową i skorę

pęcherze -> pęknięcie -> płytkie nadżerki ze strupem -> blizna

typy: zwykła (80%), budująca, liściasta, rumieniowa

mikro - acantholysis, okrągłe keranocyty

Zmiany pęcherzycopodobne /pemphigoid bullosus/

etiopatogeneza - autoimmunologiczna , IgG przeciw składnikom hemidesmosomow

chorują ludzie starsi

pęcherze wypełnione jasnym płynem na niezmienionej lub rożowej skorze, trudno pękające, nie powstają blizny

mikro - podnaskorkowe, nieakantolityczne pęcherze

Opryszczkowe zapalenie skóry

etiopatogeneza - autoimmunologiczna, wspołistnieje z celiakią, IgA przeciw retikulinie

3,4 dekada życia, częściej mężczyźni

swędząca pokrzywka + zgrupowania pęcherzykow jak w Herpes

Nowotwory i zmiany nienowotworowe

Rogowacenie łojotokowe /keratosis saborrheica/

nowotwor łagodny u osob w starszym wieku , często mnogi

okrągłe płaskie płytki, jak monety koloru brunatnego

mikro - ostro odgraniczony, torbiele wypełnione keratyną, nadmierne rogowacenie

Rogowiak /keratoacanthoma/

u ludzi powyżej 50 rż, częściej u mężczyzn rasy białej, na odsłoniętej skorze

cielisty guzek zawierający rogowy czop w części centralnej (od 1 do kilku cm)

gwałtownie rosnący (przypomina raka kolczystokomorkowego), goi się samoistnie

Brodawki (kłykciny)

etiologia - HPV, u osob z prawidłowym ukł. immunologicznym nie ma progresji do raka

ustępują samoistnie po 0,5 do 2 lat

typy: pospolita (głownie na rękach, jasna grudka), płaska (twarz, grzbiet ręki, chropowata, łuszcząca się zmiana), kończysta

(krocze, kalafiorkowe masy)

mikro - brodawkowaty rozrost naskorka, koilocytoza

Rogowacenie popromienne /keratosis actinica/

stan przedrakowy, po przewlekłej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, dyplazja

zwykle mniejsza niż 1cm; kolor brunatny, czerwony, cielisty

mikro - atypia komorkowa w dolnych warstwach, jądra w warstwie rogowej,  wł. elastycznych w skorze

Rak kolczystokomórkowy /ca spinocellulare/

starsze osoby po długotrwałym działaniu promieni słonecznych, częściej u mężczyzn, osob z immunosupresją, inne przyczyny:

kancyrogeny przemysłowe, przewlekłe owrzodzenie, zapalenie kości z przetokami, blizny po oparzeniach, arsen,

promieniowanie jonizujące

na początku czerwona płytka -> naciekająca zmiana guzowata, rogowaciejąca

mikro - in situ: atypia na całej długości naskorka; naciekający: rożna dojrzałość: wygląd komorek, rogowacenie

przerzuty w 5% (w węzłach), rokowanie dobre

Rak podstawnokomórkowy /ca basocellulare/

występowanie jak rak kolcz., u osob o słabo pigmentowanej skorze, często w Xeroderma pigmentosum

perłowe grudki z teleangiektazjami, czasem z melaniną, owrzodzenia, nieleczony głębokie owrzodzenia (wrzod drążący)

mikro - 2 typy: ogniskowa (powierzchniowe w naskorku), guzkowa (głębiej w skorze, sznury lub wyspy); palisady z komorek

b. rzadko przerzuty

Znamię barwnikowe

prawidłowe melanocyty znajdują się w warstwie podstawnej nabłonka, mają małą aktywność mitotyczną

w znamionach brzeżnych układają się w gniazda na granicy naskorkowo-skornej, część z nich wrasta do skory właściwej - znamię

złożone, w wypadku całkowitego oderwana od naskorka - znamię skorne

Rodzaj Cechy budowy Cechy charakterystyczne Klinika

wrodzone głęboko w skorze, tk. podskornej - obecne przy urodzeniu, ryzyko

czerniaka

błękitne naciekanie nietworzące gniazd, często

włoknienie

dendrytyczne, mocno

pigmentowane

czarno-niebieskie guzki, mylone z

czerniakiem

wrzecionowate

(Spitza)

wzrost pasmowy duże pulchne komorki,

wrzecionowate

u dzieci, rożowe guzki, mylone z

naczyniakiem

halo nacieki limfocytarne wokoł zmiany - reakcja immunologiczna na znamię

dysplastyczne duże gniazda środnabłonkowe,

rosnące wzdłuż łącza naskorkowoskornego

(plamy soczewicowe), utrata

melaniny, naciek limfocytarny

atypia prekursor czerniaka, nieregularne

okonturowane, pstrokate,

chropowate, często >5mm, czasem

występowanie rodzinne

Czerniak

etiologia - skora często wystawiana na działanie promieni słonecznych, znamiona dysplastyczny, cz. genetyczne (rzadko p53)

występowanie - oprocz skory : błona śluzowa jamy ustnej, krocze, przełyk, opony

objawy: zmiany kształty i/lub koloru znamienia, nieregularne granice; swędzenie, bol znamienia; powstanie nowej zmiany,

rożnice w kolorze

najpierw wzrost poziomy (powierzchowny) - bez przerzutow i angiogenezy -> wzrost pionowy (w głąb skory) - bez cech

dojrzewania, pojawienie się guzka, przerzuty do węzłow, wątroba, płuca, mozg, często wiele lat poźniej

mikro - duże komorki, atypia, czerwone jąderka, staging na podstawie długości wzrostu pionowego, stopni Clarka i TNM

grubość Breslow’a przeżycia pięcioletnie

<1mm 95-100="" font="">

1-2mm 80-96%

2.1-4mm 60-75%

>4mm < 50%

czerniak oka - z melanocytow błony naczyniowej (tęczowka), komorki wrzecionowate(mało agresywne) i nabłonkowate(wysoce złośliwe)