UKŁAD MIĘŚNIOWO-SZKIELETOWY

CHOROBY KOŚCI

WRODZONE I DZIEDZICZNE CHOROBY KOŚCI

- zmiany izolowane lub zespoły; zaburzenia strukturalne, obecność dodatkowych kości, nieprawidłowe zrastanie

- prowadzące do zmian w całym kośćcu- wpływ na wzrost, utrzymanie prawidłowej macierzy

- choroby metaboliczne wpływające na macierz kostną – zesp. Hurlera

ACHONDROPLAZJA

- najczęstsza wrodzona osteodyschondrodysplazja, gł. przyczyna karłowatości

- upośledzenie dojrzewania chrząstki w rozwijającej się płytce wzrostowej

- mutacja autosom. dominująca genow rec.3 dla czynnika wzrostu fibroblastow (FGFR3), krotkie ramię chrom.4 

przetrwała aktywacja FGFR3  hamowanie prawidłowej proliferacji chrząstki w pytce wzrostowej

- 20% występowania rodzinnego

- homozygoty (rzadko)  niedorozwoj klatki piersiowej  zgon w przebiegu niewydolności odd.

- heterozygoty (najczęstsza choroba nieletalna)  znaczne nieproporcjonalne skrocenia części prox. Kończyn, łukowate

wygięcie nog, uwydatnienie lordoz (łękowatość)

Morfologia – płytki chrzęstne wzrostowe zawierają hipoplastyczne lub bezładnie rozmieszczone grupy chondrocytow.

SAMOISTNA KRUCHOŚĆ KOŚCI (osteogenesis imperfecta)

- nieprawidłowy kolagen typu I (obecny w skorze, stawach, gałce ocznej, podstawowy składnik osteoidu)

- mutacje genow syntezy i wydzielania prokolagenu 1 i 2 oraz składania kolagenu

- autosom. domin.

- 4 postacie IO

- objawy: - mnogie złamania kości

- ciężkie postacie- zgony in utero/ tuż po urodzeniu

- może się ujawnić we wczesnym dzieciństwie (podejrzenie zesp. dziecka

maltretowanego)

- łagodne postacie nie skracają życia

- opoźnione wyrzynanie zębow

- utrata słuchu

- błękitne zabarwienie twardowek oka ( ilości kolagenu)

MARMURKOWATOŚĆ KOŚCI (osteopetrosis)

- niedostateczna aktywność osteoklastow

- autosom. domin./rec., heterogenne

- pogrubiałe, wysoce zmineralizowane i nadmiernie łamliwe kości

- z powodu zmniejszenia przestrzeni dla szpiku i hematopoezy: niedokrwistość,  PLT, podatność na zakażenia

- pogrubiałe kości mogą uciskać pnie nerwowe  porażenia nerwow czaszkowych

ZRZESZOTNIENIE KOŚCI (osteoporosis)

- masy kości i zaburzenia mikroarchitektury  kruchości i podatności na złamania

- liczby i grubości blaszek kostnych, ktora nie łączą się w beleczki

1. miejscowe (po długotrwałym unieruchomieniu)

2. uogolnione:

a) pierwotne: - pomenopauzalne (najczęstsza postać)

- starcze (obie płcie, ciężkość wzrasta z wiekiem,  gęstości kości)

- idiopatyczne

b) wtorne : - zaburzenia endokrynologiczne, nowotwory, związane z przewodem pokarmowym, uogolnione

choroby reumatyczne, związane z lekami i inne.

- mechanizm:

Osteoklasty powstają z makrofagow pod wpływem szlaku sygnalizacyjnego RANK/ ligand RANK. Ligand RANK związany

z błoną komorkową osteoblastu lub komorki zrębowej łączy się z receptorem RANK na powierzchni makrofaga

(aktywacja ścieżki transkrypcyjnej w jądrze). Dołącza się czynnik M-CSF ( stymulujący kolonię makrofagow). Makrofag

przekształca się w osteoklast.

Osteoprotegryna (OPG), wydzielana przez komorki zrębu i osteoblasty może działac jak receptorowa pułapka dla

ligandu RANK, uniemożliwiając łączenie się z rec.RANK na makrofagach. Przez hamowanie rożnicowania osteoklastow

zapobiega resorpcji kości.

- patogeneza:

nieprawidłowa regulacja wspołdziałania RANK, ligandu RANK i OPG (np. z

powodu estrogenow)  aktywność osteoblastow i resorpcja kości  

aktywności osteoblastow i tworzenia kości

- ryzyko zachorowania – zależy od szczytu masy kostnej u młodych dorosłych (wpływ mają: aktywność fiz., genetyka,

dieta, stężenie hormonow); gęstość kości jest większa o mężczyzn i rasy czarnej

- wspołczynnik utraty masy kostnej- 0,7% rocznie

największa utrata: kręgi, szyjka kości udowej

- po 30 r.ż. każda powstała masa kości nie kompensuje już utraty

Czynniki wpływające na rozwoj choroby:

- ESTROGENY

a) ich spadek powoduje  produkcji IL1, IL6, TNF przez monocyty i inne kom. szpiku   puli prekursorow

osteoklastow

  produkcji ligandu RANK i M-CSF

  resorpcji i  formowania kości

b) stymulują wytwarzanie OPG

- TESTOSTERON

w wieku starszym powoduje  produkcji cytokin   metabolizmu kości

- GENETYCZNE

odmiany genu VDR (rec.wit.D) determinują gęstość kości

- MECHANICZNE

Spadek aktywności fiz., unieruchomienie, siedzący tryb życia

- DIETA

Przyswajanie Ca i wit.D (znaczenie mniejsze u dorastających dziewcząt)

Morfologia:

- utrata masy kostnej największa tam, gdzie najwięcej kości beleczkowej (gąbczastej)

- beleczki cienkie, oddalone od siebie, poszerzone kanały Haversa

- nieznacznie nasilona akt. osteoklastow

- w pozostałych częściach kości prawidłowa zawartość minerałow i macierzy białkowej

Klinicznie:

- na początku- bezobjawowe

- wczesna diagnostyka: dwufotonowa absorpcjometria rtg; poźniej rtg

- złamania: trzonow kręgow, miednicy, uda, (wymagają unieruchomienia u starszych, zgon z powodu zatorowości

płucnej, zapalenia płuc)

Leczenie:

- suplementacja estrogenow  tempo utraty kości i Ca, ale nie odwraca istniejących już zmian

- przyjmowanie Ca w diecie przed 30 r.ż. zmniejsza ryzyko

- suplementacja Ca u starszych nieznacznie  tempo zmian

- bifosfoniany  resorpcję kości

- SERMs – wybiorcze modulatory rec. estrogenu

- Jeśli nie można przyjmować estrogenow – kalcytonina  częstość złamań

KRZYWICA (rahitis) I ROZMIĘKANIE KOŚCI (osteomalacia)

- z powodu  wit.D  mineralizacji kości, nadmiar osteoidu

CHOROBY KOŚCI TOWARZYSZĄCE NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC

Skutki działania PTH:

- stymulacja osteoklastow,  resorpcji kości i  uwalniania Ca (pośrednio, przez  ligandu RANK)

-  resorpcji Ca w cewkach nerkowych

-  syntezy akt. postaci wit.D  resorpcji Ca w jelicie i uwalniania Ca z kosci

· pierwotna nadczynność przytarczyc – PTH jest bezpośrednio odpowiedzialny za zmiany kostne

· wtorna nadczynność przytarczyc (zwykle choroby nerek)

 zniszczenie miąższu nerek w przewlekłej niewydolności i hiperfosfatemia hamująca akt. nerkowej hydroksylazy

powodują

  poziomu wit.D ,  absorpcji Ca w jelitach , kwasicę metaboliczną, odkładanie Al. w kościach

 to wszystko powoduje nieprawidłową mineralizację osteoidu

Morfologia:

- warstwa korowa i beleczkowa zanikają

- resorpcja kości najsilniejsza podokostnowo- najlepiej widoczna na rtg II i III palca po stronie promieniowej, środkowe

paliczki

- erozja powierzchni kości

- w jamach szpikowych dużo luźnej tkanki łącznej i naczyń

- złogi hemosyderyny  osteoklasty  reaktywne kom. olbrzymie  guz brunatny

- zmiany torbielowate

ROPNE ZAPALENIE KOŚCI I SZPIKU (osteomyelitis purulenta)

rozsiew bakterii do kości – drogą krwionośną ( najczęściej)

- bezpośrednio z ostrego ogniska zakażenia w przyległych tkankach

- uraz, złamania otwarte, operacje ortopedyczne

- najczęstsze bakterie: S. Aureus, dwoinki zapalenia płuc, paleczki G-, u noworodkow paciorkowce grB i E.Coli, Salmonella

u chorych na anemię sierpowatą; w 50% przyczyna pozostaje nieznana

Klinicznie:

- obj. ogolne (u dorosłych mogą nie wystąpić): gorączka, osłabienie, leukocytoza

- obj. miejscowe ( u dzieci nieznaczne): bol, obrzmienie, zaczerwienienie

- rtg- zmiany mogą być niewidoczne przez pierwsze 7 dni

- badanie radioizotopowe!

- powikłania: złamania patologiczne, bakteriemia, zapalenie wsierdzia

(rzadziej: skrobawica uogolniona, przetoki drenujące skorę lub okoliczne

tkanki, rak płaskonabłonkowy w kanale przewlekłej przetoki, mięsaki)

Morfologia – ostre:

- obfity naciek z granulocytow w miejscu wniknięcia bakterii

- dzieci- gł. przynasady kości długich (bo tam wolniejszy przepływ krwi)

- dorośli- trzony kręgow (bo dobrze unaczynione)

- martwica w ciągu kilku dni z powodu  enzymow i ciśnienia w jamie szpikowej oraz z powodu oddzielenia okostnej

- podokostnowe ropnie (gł. u dzieci, bo u nich okostna przywiera słabiej do kory), szerzące się do stawow i nasad

- może szerzyć się na tkanki miękkie i wzdłuż kości długich

Morfologia – przewlekłe:

- napływ komorek przewlekłego zapalenia może wywołać reakcje naprawcze: aktywacja osteoklastow, proliferacja

fibroblastow, powstawanie nowej kości

- martwiak (sequestrum) – pozostałość martiwczej kości, może być resorbowany przez osteoklasty

- otoczka/ trumienka (involutrum) – większy martwaiak otoczony rąbkiem odcznowym

- ropień Brodiego – ropień dobrze odgraniczony przez sklerotycznie zmienioną kość (bakterie mogą wewnątrz przetrwać

wiele lat)

GRUŹLICZE ZAPALENIE KOŚCI I SZPIKU (osteomyelitis tuberculosa)

- jako powikłanie 1-3% gruźlicy płuc

- szerzenie przez ciągłość lub drogą krwionośną (kości długie i kręgi)

· choroba Potta – zapalenie kręgow- ich zniekształcenie i zapadanie może powodować zaburzenia

neurologiczne. Szerzy się na otaczające tkanki miękkie, powstaje ropień zimny (opadowy) w mięśniu

biodrowo- lędźwiowym.

- zmiany mnogie u osob z niedoborami immunologicznymi

- początek zakażenia najczęściej w maziowce (bo st. tlenu)

- poźniej w nasadach ( zapalenie ziarniniakowe z martwicą serowatą i niszczeniem kości)

CHOROBA PAGETA (osteitis deformans)

- Fazy:

1)osteolityczna- akt. osteoklastow, ilości komorek, niszczenie kości

2)mieszana- proliferacja osteoklastow i osteoblastow

3)osteosklerotyczna- gęsta, zmineralizowana kość, akt. komorek

- efekt: kość bardziej gęsta, ale słabsza  zniekształcenia i złamania

Patogeneza (hipoteza!):

- powolne zakażenie Paramyxowirusem :

 ekspresja rec. RANK powstają osteoklasty o akt. resorpcyjnej

 stymulacja osteoblastow  IL6 i akt. osteoblastow

Morfologia:

- zmiany pojedyncze lub mnogie (90%)

- najczęściej kręgosłup, czaszka, kości miednicy

- faza1) zastępowanie szpiku przez luźną tkankę łączną, bogato unaczynioną,

beleczki wyścielone olbrzymimi osteoklastami wielojądrowymi

- faza2) resorpcja + tworzenie

- faza3) odkładaie nieprawidłowej kości, brak prawidłowych blaszek

znaczne pogrubienie kości zbitej i beleczkowej

elementy nowej kości tworzą przypadkową mozaikę!!

Klinicznie:

- zwykle 40 r.ż., mężczyźni, zdarzają się przypadki rodzinne

- predysponuje do mięsaka kości (1%), rokowanie wtedy b. niepomyślne

- zwykle bezobjawowa

-  fosfatazy zasadowej (bo akt. osteoblastyczna)

- czasem gdy wczesne zmiany obficie unaczynione- ucieplenie tkanek powyżej kości

- gdy zaawansowane - rzutu serca (bardzo rzadko zastoinowa niewydolność krążenia)

- w fazie2 bole głowy, powiększenie obwodu głowy, zaburzenia widzenia i głuchota ( spowodowane zniekształceniem

kości i uciskiem na nerwy czaszkowe)

- bole kręgosłupa, złamania kręgow, ucisk pni nerwowych – kalectwo

- odkształcanie kości długich (poprzeczne złamania)

- w fazie3 wydalania Ca z moczem ( w osoczu Ca i P w normie)

NOWOTWORY KOŚCI

- częściej przerzutowe (z: prostaty, piersi, płuc, nerek, przew.pokarmowego, tarczycy)

- osteolityczne częściej niż blastyczne, ale w jednym ognisku mogą występować oba typy

- czynniki ryzyka: choroba Pageta, przewlekłe zapalenie kości, promieniowanie

- dziedziczne zesp. nowotworowe: zesp. Gardnera (mnogie kostniaki), rodzinny retinoblastoma (mięsaki

kościopochodne)

- wszystkie grupy wiekowe i każda okalizacja, trudna diagnostyka

Kościotworcze:

· łagodne: - kostniak

- kostniak kostninowy

- kostniak zarodkowy

· złośliwe: - kostniakomięsak pierwotny.

- kostniakomięsak wtorny

Chrzęstnotworcze:

· łagodne: - wyrośl chrzęstno- kostna

- chrzęstniak

- chrzęstniakomięsak

KOSTNIAK(osteoma)

- 40-50 r.ż.

- glowa, szyja, zatoki,

- pojedyncze, twarde, egzofityczne rozrosty na powierzchni kości

- zbudowane z kości niedojrzałej i blaszkowatej, wyglądają jak prawidowa kość

- nie naciekają, nie złośliwieją

KOSTNIAK KOSTNINOWY (osteoid osteoma)

- przynasady k. udowej i piszczelowej, 20-30 r.ż., mężczyźni

- średnica do 2 cm

- miejscowy bol, mija po ASA

Morfologia:

- przeplatające się dojrzewające beleczki kostne otoczone osteoblastami

- rtg- dobrze odgraniczone, częściej w korze, w środku przejaśnienie – indus- ale może ulegać mineralizacji i sklerotyzacji,

obecny rąbek sklerotyczny

- zrąb z tkanki łącznej

- wyst. komorki olbrzymie

KOSTNIAK ZARODKOWY (osteoblastoma)

- 10-20 r.ż. , kręgosłup

- większe niż kostninowe

- bol trudniejszy do zlokalizawania, nie reaguje na ASA

- może odrastać

Morfologia jak wyżej

KOSTNIAKOMIĘSAK

- najczęstszy pierwotny złośliwy mezenchymalny,

- kom. nowotworowa produkuje osteoid

Pierwotny:

- najczęściej w okolicy stawu kolanowego , przynasada dalsza kości udowej, bliższe kości piszczelowej i ramiennej

- 10-20r.ż., mężczyźni

- mutacje genu supresorowego nowotworu TP53, nadekspresja MDM2, mutacje genow dla retinoblastoma, utrata

heterozygotyczności w 3p, 13q, 17p, 18q

Wtorny

- jako powiklanie innych prcesow

- kość udowa, ramieniowa, miednica

- 40 r.ż.

Morfologia:

- rośnie na zewnątrz, unosi okostną (trojkąt Codmana), wrasta do jamy szpikowej

- może być obecna chrząstka

- duży guz o zatartych granicach

- może być polimorfizm, kom. olbrzymie

Klinicznie:

- szybko rośnie, boli

- pierwszy objaw to często złamanie

- agresywne, przerzuty drogą krwionośną często do płuc

WYROŚL KOSTNOCHRZĘSTNA(osteochondroma) / egzostoza

- przynasady kości długich, narośla o szerokiej podstawie

- 10-30 r.ż.

- zawiera dojrzałą kość i chrzęstną pokrywę

- 1/3 wszystkich łagodnych nowotworow kości

- przestają się rozwijać wraz z ustaniem wzrostu osobniczego

- zwykle pojedyncze, mnogie w przypadkach rodzinnych ( i takie mogą przekształcic się w mięsaka)

CHRZĘSTNIAK(chondroma)

- małe kości rąk i stop, 30-50 r.ż.

- dobrze odgraniczone, przypominają prawidłową chrząstkę, rosną w jamie szpikowej

- zbudowane z dojrzałej chrząstki szklistej z nielicznymi chondrocytami

- rzadko mnogie lub dziedziczne

- choroba Olliera- mnogie, po jednej sronie ciała (atypia)

- zesp. Maffucciego – mnogie (atypia) + naczyniaki tkanek miękkich

- 1/3 – przemiana w chrzęstniakomięsaka

CHRZĘSTNIAKOMIĘSAK

- z komorek mezenchymalnych ktore prod. macierz chrzęstną, nie produkują osteoidu

- najczęstsze po kostniakomięsakach

- 40-60 r.ż., mężczyźni

- bark, miednica, żebra, cz.bliższa kości udowej

- czasem bolesne

- przerzuty drogą krwi, najczęściej do płuc

Morfologia:

- rozwija się w jamie szpikowej najczęściej, ekspansywny rozrost, niszczy korę

- obraz histologiczny bardzo zrożnicowany

GUZ OLBRZYMIOKOMÓRKOWY KOŚCI (osteoclastoma)

- nasady kości długich (dalsza kości udowej i promieniowej, bliższa piszczelowej i ramiennej)

- 20-40 r.ż.

- zmiany lityczne niszczące korę; podobne do osteoklastow komorki olbrzymie oraz owalne lub wrzecionowate komorki

jednojądrzaste(=nowotworowe)

- 20% wszystkich łagodnych zmian kości

Klinicznie:

- bol, mylony z zapaleniem stawu

- biologia nieprzewidywalna: może dawać wznowy, złośliwieć wskutek naświetlania, złośliwe de novo, histologicznie

łagodne mogą przerzutować do płuc

z grupy MIĘSAKa EWINGA (EWS)

1) mięsak kostny Ewinga (najczęściej)

2) postac pozakostna

3) prymitywny nowotwor neuroektodermalny (PNET) (najczęściej)

4) neuroepithelioma

5) guz Askina

- pochodzenie neuroektodermalne

- translokacje- fuzja genow EWS na chrom.22q12 z ETS (gł. FLI 11q24 i ERG 21q22)

- chimeryczne białka stymulują transkrypcję, rozregulowanie rożnicowania i dojrzewania kom.

- dzieci i młodzież, szczyt 20-30 r.ż.

- trzony kości długich i przynasady (kość udowa, piszczel, miednica)

Morfologia:

- w jamie szpikowej, miękki, ekspansywny guz, wnika pod okostną (obraz „łupin cebuli”)

- małe niebieskie komorki (zawierają glikogen) – marker MIC2 służy do rozrożnienia z innymi neo o takim obrazie:

neuroblastoma, mięśniakomięsak prążkowanokomorkowy, chłoniak.

Klinicznie:

- bol, zapalenie, gorączka

DYSPLAZJA WŁÓKNISTA

- łagodna zmiana nowotworopodobna

- zamiast kości beleczkowej- tkanka łączna i wyspy nieprawidłowej kości

Postacie:

1) zajęcie jednej kości (70%)

- prawdopodobnie to zaburzenie rozwojowe

- pojawia się w czasie dorastania, potem się uspokaja

- żebra, kość udowa, piszczel, żuchwa, szczęka, sklepienie czaszki

- powoduje miejscową deformację, złamania

2) zajęcie wielu kości (25%) (rzadko przechodzi w mięsaka)

- pojawie się wcześniej, powikłania nawet w wieku dorosłym

- wtarzoczaszka, miednica, udo, bark

- deformacje, złamania, ogranicza ruch

3) wiele kości + zaburzenia endokrynologiczne (rzadko przechodzi w mięsaka)

- u kobiet

- zmiany po jednej stronie ciała, przebarwienia typu kawa z mlekiem, przedwczesne dojrzewanie

- zesp. McCune’a – Albrighta

- może wspołwystępować z nadczynnością tarczycy i Cushingiem

Morfologia:

- przepuszcza prom rtg, rąbek sklerotyczny

- fibroblasty, kolagen, wyspy młodej kości

CHOROBY STAWÓW

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW(osteoarthritis)

- głownie zmiany w chrząstce, wtornie w kości

- w starszym wieku, w stawach najbardziej obciążonych

- mogą powstawać wtornie w wyniku zaburzeń metabolicznych (hemochromatoza, cukrzyca) i uprzednich deformacji,

otyłości

- rola czynnikow genetycznych, estrogenow, ryzyko proporcjonalne do gęstości kości

- wczesna faza: chrząstka zawiera więcej wody, mniej proteoglikanow, produkcji i degradacji kolagenu II, IL1, TNF i

NO

-  wytrzymałości na ściskanie i sprężystości

- w odpowiedzi na to głębiej położone chondrocyty produkują kolagen i proteoglikany aż przestają nadążać

Morfologia:

- powiększenie i nieregularne rozmieszczenie chondrocytow, fibrylizacja (rozszczepienie) – scieńczała chrząstka z

pionowymi szczelinami

- chrząstka może zostać całkowicie zniszczona, poniżej kość słoniowa (sklerotyzacja podchrzęstna)

- fragmenty mogą się odrywać, powstają torbiele wewnątrz kości (płyn stawowy)

- wzrost proliferacji na obrzeżach- wyrośla kostne (osteophyton), kolce kostne,

- zapalenie

Klinicznie:

- stawy biodrowe, kolanowe, międzykręgowe lędźwiowe, szyjne, międzypaliczkowe, I nadgarstkowo-środręczny i

skokowo-środstopny

- usztywnienie i głęboki rwący bol (RANO) nasilający się podczas ruchu

- trzeszczenie, obrzęk, wysięk

- guzki Heberdena u kobiet na dalszych międzypaliczkowych

- zniekształcenie, bez zarastania stawu( w przeciwieństwie do RZS)

DNA MOCZANOWA (diathesis urica)

- nadmierne gromadzenie w tkankach kwasu moczowego

- powtarzające się epizody ostrego zapalenia stawow, odkładanie guzkow dnawych, przewlekłe zniekształcenia stawow

- nie u wszystkich z hiperurykemią dochodzi do rozwoju dny

- najczęściej występuje pierwotna nadprodukcja kw.moczowego z lub bez zwiększonego wydalania (przyczyny niejasne),

rzadziej przyczyną choroby jest zmniejszone wydalanie moczanow

- choroba Lescha- Nyhana – brak enzymu HGPRT (katalizuje łączenie wolnych puryn z PRPP na szlaku rezerwowym

syntezy nukleotydow) sprzężony z X

- tylko u mężczyzn, wzrost wydalania kw.moczowego, zaburzenia neuro, upośledzeine umysłowe, samookaleczenia

- nagromadzenie PRPP i wzrost syntezy de novo puryn

- w rezultacie kw.moczowego

 mniej nasilony niedobor- bole w wieku dorastania, zab. neuroloogiczne

- dna wtorna - wytwarzania moczanow wskutek rozpadu komorek (leczenie nowotworow)

-  wydalanie w niewydolności nerek, diuretyki tiazydowe

Mechanizm:

- wytrącają się kryształy moczanow jednosodowych( blade igły), ktore aktywują dopełniacz, powstaje C3a i C5a,

nagromadzenie neutrofilow i makrofagow w jamie szpikowej i maziowce

- fagocytoza kryształow przez neutrofileuwalnianie wolnych rodnikow i leukotrienowrozpad neutrofilow uwalnianie

enzymow lizosomalnychuszkodzenie tkanki i zapalenie

- fagocytoza przez makrofagi uwolnienie IL1, IL6, IL8, TNFreakcja zapalna, wydzielenie proteazuszkodzenie

- zapalenie mija w ciągu kilku dni/tyg.

Klinicznie:

- ostre zapalenie stawow,

- artropatia dnawa,

- guzki dnawe (bezbolesne) w tkankach miękkich (nieregularne kredowobiałe złogi, przy granicy torebki stawowej,

powodują przewlekłe zapalenie ziarniniakowe)

- nefropatia dnawa – kryształy zatykają cewki nerkowe, tworzą się kamienie nerkowe

- u mężczyzn 30 r.ż.

Fazy:

1)bezobjawowa hiperurykemia

2)ostry napad dny z zapaleniem stawow

3)okres międzynapadowy

4)przewlekła dna z guzkami dnawymi

- miejscowy nagły i silny bol jedno-, poźniej wielostawowy

- paluch, środstopie, pięta, kolano, nadgarstek

- powoduje zniekształcenia, owrzodzenia

- nefropatia, nawracające zapalanie odmiedniczkowe, przewlekła niewydolność nerek

ZAKAŻENIA STAWÓW

OSTRE ROPNE ZAPALENIE STAWOW

- najczęściej gonokoki, gronkowce, paciorkowce, H. influenzae, G-, Salmonella

- w wyniku urazu, bakteriemii, przez ciągłość, w niedoborach immunolog.

- Bol, gorączka, naciek nautrofilow

CHOROBA Z LYME (borelioza)

- Borrelia burgdorferi na ludzi od gryzoni za pośrednictwem kleszczy

1) namnożenie krętkow w miejscu ukąszenia- zaczerwienienie z twardym, bladym cetrum (erythema

chronicum migrans, ustępuje po kilku tyg.) + gorączka i powiększenie węzłow.

2) Wczesny okres rozsiewu drogą krwionośną- obrączkowe zmiany skorne, powiększenie węzłow,

wędrujące zapalenie stawow, bole mięsni, zaburzenia rytmu serca, zapalenie osierdzia i mięsnia

sercowego, zapalenie opon, zajęcie nerwow czaszkowych (powstają przeciwciała, ale czasem brak)

3) Poźny okres rozsiewu, po 2-3 latach od ukąszenia- przewlekłe zapalenie stawow i zapalenie mozgu,

niedowład nerwow czaszkowych, „skora pergaminowa”

- najczęściej kolano, bark, łokieć

Morfologia:

- początkowo przypomina RZS

- zapalenie tętnic! z obrazem „łupin cebuli”

- poźniej ubytki w chrząstce

- gdy zapalenie opon- w płynie m-rdz dużo komorek – limfocyty, plazmatyczne i p/ciała p/krętkowe

CHOROBY MIĘŚNI SZKIELETOWYCH

NEUROGENNY ZANIK MIĘŚNI

Morfologia:

- włokna mięśniowe są kanciaste, atroficzne, zaburzenia aktywności niektorych enzymow

- zmiany we włoknach szybkich (typu II) i wolnych (typu I)

- często jako zanik grupowy

- w przypadku regeneracji nerwu, morfologia może wrocic do normy

- grupowanie typow włokien – zanik naprzemiennego występowania włokien rożnych typow

- choroba Werdinga- Hoffmana – wrodzony rdzeniowy zanik mięsni typu I – rozległy zanik grup włokien, między nimi

pojedyncze włokna hipertroficzne

Klinicznie:

- osłabienie siły mięśniowej- nieznaczne aż do niewydolności oddechowej

 u noworodkow- uogolniona hipotonia „zesp. wiotkości niemowląt”

ZANIK WŁOKIEN MIĘŚNIOWYCH TYPU II

- jedno z najczęstszych zaburzeń mięśni szkieletowych

- wskutek nie używania mięśni, stosowania glikokortykosterydow i endogennym podwyższonym poziomem kortyzolu

Morfologia:

- włokna kanciaste i atroficzne, ale brak zaniku grup

MIASTENIA (nużliwość mięśni)

- nabyta, autoimmunologiczna,

- zaburzenia transmisji nerwowo- mięśniowej powodują osłabienie mięśni

- w każdym wieku, młodsze częściej kobiety, starsi mężczyźni

- przeciwciała p/receptorowi dla Ach, w złączu nerwowo-mięśniowym obecne Ig oraz składowe dopełniacza

- wspołwystępowanie z SLE, RZS, zesp. Sjogrena, choroby grasicy

Morfologia:

- znikome zmiany

- skupiska limfocytow- lymphorrhagies

- „uproszczenie” budowy złącza

Klinicznie:

- początek podstępny lub nagły

- objawy nasilają się w ciągu dnia, bo osłabienie następuje po pobudzeniach

- zajęte mięśnie gałek ocznych: ptosis (opadanie powieki) i diplopia (podwojne widzenie)

- gdy wypowiedź pacjenta się przedłuża przyjmuje postać nosowej

- powoli postępuje

- może prowadzić do niewydolności oddechowej

- poziom osłabienia nie zawsze jest proporcjonalny do ilości przeciwciał

ZESPOŁ MIASTENICZNY LAMBERTA- EATONA

- zwykle w towarzystwie raka drobnokomorkowego płuca

- wyprzedza rozpoznanie nowotworu

- p/ciała p/presynaptycznej części złącza

MIOPATIE ZAPALNE

- zapalenie wielomięśniowe, skorno- mięśniowe, wtrętowe,

- w przebiegu toksoplazmozy, wągrzycy, włośnicy

- wirus grypy, Coxackie, HIV  nieswoiste pobolewania aż do piorunującej martwicy z mioglobinurią i niewydolnością

nerek

DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE’A (DMD)

- sprzężona z X (Xp21- jeden z największych genow człowieka),

- brak dystrofiny (białko strukturalne, łączy części sarkomeru z błoną komorkową

- obj. pojawiają się ok.5 r.ż., śmierć ok.20 r.ż. (niewydolność oddechowa, zapalenie płuc, zastoinowa niewydolność

krążenia, zaburzenia rytmu)

DYSTROFIA MIĘŚNIOWA BACKERA (BMD)

- sprzężona z X

- dystrofina o nieprawidłowej budowie

- objawy mniej nasilone niż w DMD, występują poźniej

Morfologia (DMD i BMD):

- znaczne rożnice w wielkości włokien (wspołistnienie przerostu i zaniku)

- zmiany degeneracyjne, martwica oraz cechy regeneracji

- dużo tkanki łącznej , włoknienie środmiąższowe

Klinicznie (DMD i BMD):

- zwykle mężczyźni

- wczesne objawy: ogolna niezgrabność ruchowa, niewydolność mięsni obręczy barkowej i biodrowej, niektore mięsnie

mogą przerastać (łydki)

INNE MIOPATIE

- wywołane wrodzonymi chorobami metabolicznymi, zab. mitochondrialne, subst. toksyczne

NOWOTWORY

TŁUSZCZAK

- najczęstszy nowotwor tkanek miękkich

- pojedyncze (przypadki dziedziczone – mnogie), sporadyczne, rosną wolno,

- boli tylko angiolipoma

Morfologia:

- miękkie, żołte, położone powierzchownie są otorebkowane, wewnątrzmięśniowe- nie odgraniczone

- zbudowane zwykle z dojrzałej tkanki

- często ulega zmianom krwotocznym – ostry brzuch

TŁUSZCZAKOMIĘSAK

- 50-6O r.ż.

- położone głęboko w jamie brzusznej i kończynach dolnych

- typ śluzowaty i okrągłokomorkowy – translokacje chromosomalne

Morfologia:

- dobrze odgraniczony

- typy: wysoko dojrzały, śluzowaty (oba rosną powoli), okrągłokomorkowy, polimorficzny (oba bardziej złośliwe- wznowy

i przerzuty drogą krwi do płuc), odrożnicowany

GUZKOWE ZAPALENIE POWIĘZI (fasciitis nodularis)

- odczynowy i samoustępujący rozrost fibroblastow

- u młodych dorosłych, rośnie w ciągu kilku tygodni, czasem boli

- zwykle kończyny gorne i tułow

- zmiana nieotorebkowana, powerzchowne dobrze odrganiczone  3 cm.

- pękate fibroblasty na śluzowym podścielisku, obecne figury podziału, ale nie nieprawidłowe

WŁOKNIAKOWATOŚĆ (fibromatoza)

- stały miejscowy rozrost fibroblastyczny

- nacieka okoliczne tkanki, nawroty, możliwa miejscowa złośliwość, ale nie przerzuty

- nie poddaje się leczeniu chirurgicznemu

Typy:

- powierzchowna – rozwija się w powięziach powierzchownych, zniekształca, łagodna

fibromatoza dłoniowa (przykurcz Dupuytrena)

fibromatoza prącia (choroba Peyronie)

- głęboka –skłonność do nawrotow i miejscowa złośliwość

włokniec (desmoid tumor) w jamie brzusznej, mięśniach tułowia i kończyn może występować w przebiegu zesp.

Gardnera (polipy gruczolakowate w j.grubym, kostniaki w kościach oraz głębokie fibromatozy)

Morfologia:

- zależy od lokalizacji

- zmiana może być rożnie odgraniczona

WŁOKNIAKOMIĘSAK

- złośliwy, pojedynczy, w tkankach głębokich: udo, kolano, przestrzeń zaotrzewnowa

- przerzuty, wznowy, rośnie wiele lat

WŁOKNIAK HISTIOCYTARNY

- w skorze i tkance podskornej guzki łagodne, dobrze odgraniczone, ruchome

- nacieka, ale nie głęboko

- fuzja genow – prowadzi do autokrynowej pętli wytwarzania PDGF

WŁOKNIAKOMIĘSAK HISTIOCYTARNY

- 50-70 r.ż.

- w mięśniach głębokich kończyn i zaotrzewnowo

- wznowy miejscowe, przerzuty

MIĘŚNIAKOMIĘSAK PRĄŻKOWANOKOMORKOWY (rhabdomyosarcoma)

- niemowlęta, dzieci i młodzież (najczęstszy mięsak u dzieci)

- typ zarodkowy : głowa i szyja, drogi moczowo- płciowe, zaotrzewnowo

(translokacje i fuzje, chimeryczny brak PAX3-FKHR:)

- typ pęcherzykowy: w wieku dorastania, kończyny, przewody nosowe i zatoki

- typ polimorficzny u dorosłych

Morfologia:

- obraz zmienny

- mięsak groniasty ( sarcoma botryoides)- powierzchowne, miękie, galaretowate

- warstwa kambialna- skupiane komorek nowotworowych tuż pod śluzowką

MAZIOWCZAK ZŁOSLIWY (sarcoma synoviale)

- z tkanki mezenchymalnej, zwykle w okolicy stawow

- translokacja chromosomalna

Morfologia:

- rożne rozmiary i odgranczenie

- komponent nabłonkowy tworzy gruczoły + sznury kom. przypominających fibroblasty