Patologia
ogólna zapaleń
Zapalenie
jest reakcją obronna organizmu, ktorej celem jest usuniecie lub
zniszczenie przyczyny uszkodzenia, a także tkanek
objętych
martwicą a wyniku pierwotnego uszkodzenia.
W
procesie zapalenia bierze udział wiele rożnych Komorek- krwi,
osocza, ścian naczyń oraz komorki macierzy pozakomorkowej
otaczającej
tkankę łączną
Do
Komorek krążących w krwiobiegu należą granulocyty
obojętnochłonne, kwasochłonne i zasadochłonne, limfocyty,
monocyty
i
płytki
Wśrod
białek osocza znajdują się czynniki krzepnięcia, kinino geny i
składniki dopełniacza
Komorki
ścian naczyń: komorki środbłonka i komorki mięśni gładkich
W
obrębie tkanki łącznej znajdują się makrofagi, komorki tuczne i
fibroblasty.
-
schemat reakcji zapalnej:
Czynnik
wywołujacy→uwolnienie mediatorow chemicznych zapalenia z osocza
lub tkanki lacznej→odpowiedź komorkowa/
naczyniowa.
Odczyn zapalny jest wygaszany gdy czynnik uszkadzający oraz
mediatory zapalenia zostaną usunięte.
ZAPALENIE
OSTRE
-
stosunkowo krotki czas trwania (kilka godzin do kilku dni)
-
wysiek zawiera plyny i bialka osocza
-
naciek z neutrofili
1.
Zmiany naczyniowe
·
zmiany średnicy naczynia i przepływu naczyniowego zależą
od siły i czasu trwania bodźca.
Po
przejściowym (kilka sek) skurczu naczyń dochodzi do rozszerzenia
tętniczek→miejscowy wzrost przepływu krwi i
przekrwienie
łożyska naczyniowego. Jest powodem wystąpienia rumienia (erytema)
i wzmożonego ucieplenia
↓
Nastepnie-
wzrost przepuszczalności naczyn mikrokrazenia prowadzi do
wydostawania się bogatobialkowego plynu do
przestrzeni
zewnatrznaczyniowej→ zwiekszenie stężenia RBC, wzrost lepkości
krwi i zwolnienie przepływu (mikro dużo
krwinek
czerw. W naczyniach= stasis czyli zastoj)
↓
W
warunkach zastoju leukocyty (głownie neutrofile) gromadzą się na
powierzchni środbłonka= marginalizacja.
Następnie
przylegają do niego i przechodzą do tk.środmiąższowej
·
wzrost przepuszczalności ścian naczyń
W
najwcześniejszej fazie zapalenia rozszerzenie się tętniczek i
wzmożony przepływ prowadzą do wrostu ciśnienia
hydrostatycznego
i przechodzenia płynu do przestrzeni zewnątrzkomorkowej (jest to
przesięk). Płyn ten zawiera
niewielkie
ilości białka.
Natomiast
wskutek wzrostu przepuszczalności dochodzi do wysięku, ktory
zawiera dużo białka, powodując spadek
ciśnienia
osmotycznego w naczyniach, a wzrost w przestrzeni zewnątrzkomorkowej→
gromadzenie się wody i jonow w
przestrzeni
pozanaczyniowej (obrzęk)
przyczyny
wzrostu przepuszczalności:
-w
wyniku skurczu komorek środbłonka powstają szczeliny
międzykomorkowe w ścianie żyłek. Jest to proces
odwracalny
indukowany przez histaminę, bradykininę, LTE i in.
Skurcz trwa 10-15 minut
– jest to odpowiedź natychmiastowa
przemijająca.
Dotyczy tylko żyłek
pozawłośniczkowych
-Rozsuwanie
się komorek środbłonka
Biorą tu udział
cytokiny (TNF i IL-1) powodując reorganizację białek cytoszkieletu
→ rozerwanie połączeń
międzykomorkowych
→ odrywanie się komorek od siebie (po 4-6 godzin od zadziałania
bodźca)
Też jest przemijająca,
ale kończy się 24h poźniej niż to wyżej
-Bezpośrednią
przyczyną uszkodzenia środbłonka jest martwica komorek prowadząca
do masywnego przecieku płynow
i
białek
Występuje przy silnych
bodźcach (oparzenia, zakażenia)
Często towarzyszy temu
gromadzenie płytek i powstanie zakrzepow
Przeciek może
utrzymywać się kilka dni, aż do naprawienia uszkodzenia lub
powstania zakrzepicy
Jest to odpowiedź
natychmiastowa utrwalona
Zachodzi zarowno w
żyłkach, kapilarach jak i tętniczkach
Bezpośrednie
uszkodzenie może spowodować opoźniony (2-12 h po zadziałaniu
czynnika) przewlekły wzrost
przepuszczalności
ktory trwa wiele godzin (dni) i dotyczy żyłek oraz naczyń
kapilarnych. Np. urazy termiczne o
średnim/niewielkim
nasileniu , promieniowanie X lub UV
-Uszkodzenie
komorek środbłonka zależne od leukocytow
Następstwo gromadzenia
się LEU, ktore uwalniają toksyczne związki tlenu i enzymy
proteolityczne
W
żyłkach i kapilarach płucnych
-Wzmożona
transcytoza
Odbywa się drogą
pęcherzykow środkomorkowych
Zwiększa
przepuszczalność żyłek (zwłaszcza pod wpływem mediatorow jak
VEGF)
Trans cytoza zachodzi
przez kanały, ktore powstają ze zlewających się pęcherzykow
-Wyciek
z nowo utworzonych naczyń
Bo
są słabo wykształcone
Mają dużą ekspresję
receptorow (np. dla VEGF)
2
Procesy komorkowe
Proces
przechodzenia leukocytow z naczynia do tkanki można podzielić na
(1) marginalizacja i toczenie się. (2) adhezja i
przechodzenie
między komorkami środbłonka i (3) migracja LEU z przestrzeni
środmiąższowej w kierunku sygnału
chemotaktycznego
funkcja
środbłonek leukocyt
Toczenie
się (neutrofile, monocyty,
limfocyty)
P-
selektyna Białka połączone ze sjalo- Lewis X
Toczenie
się (neutrofile, monocyty) GlyCam-1, CD34 L-selektyna
Toczenie
się i adhezja (neutrofile,
monocyty,
limfocyty T)
E-selektyna
Białka połączone ze sjalo- Lewis X
Adhezja
(eozyno file, monocyty,
limfocyty)
VCAM-1
Integryna VLA-4
Adhezja,
zatrzymanie i przejście
przez
ścianę naczynia (neutrofile,
monocyty,
limfocyty)
ICAM-1
Integryny
CD11/CD18 (LFA-1,
Mac-1)
Zatrzymanie,
przechodzenie przez
ścianę
naczynia (neutrofile,
monocyty,
limfocyty)
CD31
(PECAM-1) CD31 (PECAM-1)
1.
Marginalizacja i toczenie się
Słabe przejściowe
toczenie się LEU związane jest z selekty nami (znajdują się na
LEU i na środbłonku)
E-
selektyna (na środbłonku), P- selektyna (środbłonek i płytki) i
L-selektyna (LEU) wiążą się z oligocukrami + kwasem
sjalowym
(sjalo-Lewis X na LEU), wchodzącymi w skład komorek docelowych
W
niepobudzonych komorkach środbłonka P- selektyna występuje jedynie
w wewnątrzkomorkowych ciałkach Weibel-
Palade’a.
pod wpływm zadziałania np.histaminy/ trombiny, cząsteczki
przedostają się na powierzchnię komorki i wiążą
z
leukocytami.
Podobnie E-selektyna,
lub ICAM-1 pojawia się na komorce dopiero po zadziałaniu TNF i IL-1
2.
Adhezja i przechodzenie komorek
Zachodzi za
pośrednictwem immunoglobulin środbłonka, ktore łączą się z
integrynami na LEU
Środbłonkowe cząstki
adhezyjne: ICAM-1, VCAM-1
Ekspresja tych cząstek
wzbudzana jest przez IL-1 i TNF
Integryny (przezbłonowe
glikoproteiny-heterodimery łańcuchow α i β- będące też
receptorami dla macierzy
pozakomorkowej).
Np. dla ICAM-1 są LFA1 i Mac-1, a dla VCAM-1 jest VLA-4.
Normalnie integryny nie
mogą wiązać się z CAMami. Dopiero pod wpływem pewnych czynnikow
(chemokiny, C5a
dopełniacza,
PAF) zwiększa się ich powinowactwo do cząstek adhezyjnych i wtedy
mogą się z nimi łączyć.
LEU przechodzą przez
ściany naczyń głownie w żyłkach pozawłośniczkowych (rzadziej
kapilary płucne)
W
procesie przeciskania się między komorkami bierze udział
płytkowo-środbł.cząstka adhezyjna PECAM-1 (lub CD31-
immunoglobulina)
Po
przekroczeniu wiązań międzykomorkowych leukocyty miejscowo trawią
błonę podstawną za pomocą kolagenaz.
Pierwsze 6- 24 godziny
przeważają neutrofile, potem 24-48 monocyty (ponieważ istnieje
sekwencja ekspresji cząstek
adhezyjnych
rożnego typu w rożnych fazach odczynu zapalnego; poza tym
neutrofile żyją tylko 24-48h)
3.
Chemotaksja i aktywacja
Działanie
chemotaktyczne na leukocyty mają: rozpuszczalne produkty komorek
bakteryjnych, składniki dopełniacza
(zwłaszcza
C5a), metabolity kwasu arachidonowego (zwłaszcza LTB4) i cytokiny
(zwłaszcza hemokiny, np. IL-8)
Cząsteczki
chemotaktyczne wiążą się ze swoistymi receptorami na powierzchni
komorek, powodując aktywację
fosfolipazy
C zależnej od białka G.
fosfolipazaC
PIP2
→→→ DAG + IP3
↓
Wzrost
stężenia Ca
↓
Powstanie
kurczliwych elementow
cytoszkieletu,
potrzebnych do ruchu komorki
Leukocyty poruszają
się za pomocą pseudopodiow, kotwiczących się w macierzy
pozakomorkowej
Kierunek ruchu określa
gęstość receptorow, reagujących z ligandami chemotaktycznymi
Powstanie DAG prowadzi
do de granulacji i wydzielania enzymow lizosomalnych i generację
przełomu oksydacyjnego
DAG i Ca aktywują
fosfolipazę A2, ktora uczestniczy w przemianie kwasu arachidonowego
Wapń moduluje liczbę
cząstek adhezyjnych i ich powinowactwo do ligandow
4.
Fagocytoza i de granulacja
-
fagocytoza zachodzi w trzech etapach:
(1)rozpoznanie
i związanie cząstki docelowej przez LEU, (2) wchłonięcie cząstki
z utworzeniem wakuoli, (3) neutralizacja i
rozpad
pochłoniętego materiału.
Rozpoznanie odbywa się
za pośrednictwem opsonin, np. IgG (zwłaszcza fragment Fc), składnik
C3b dopełniacza, lektyny
osoczowe
(wiążą one węglowodany zwane kolektynami ktore mają powinowactwo
do grup cukrowych na powierzchni
mikroorganizmow)
Receptory na LEU: rec
dla Fc IgG, rec dla skł. Dopełniacza (CR1, CR2, CR3) oraz C1q dla
kolektyn.
Wiązanie cząstek
docelowych otoczonych osponinami jest bodźcem do ich pochłaniania
Proces zabijania
mikroorganizmow zachodzi dzięki aktywnym związkom tlenu
Następnie mikroorg.
Jest trawiony przez kwaśne hydrolazy w obrębie lizosomu
Inne związki w LEU
zabijające bakterie i inne takie paskudztwa: bakteriobojcze białko
zwiększające przepuszczalność,
lizozym,
głowne białko zasadowe, defensyny.
5.
Zaburzenia funkcji leukocytow
-zaburzenia
adhezji
Niedobor adhezji
leukocytow 1 typu (LAD-1)- nieprawidłowa synteza podj. CD18β w LFA1
i Mac-1
LAD-2- brak sjalo-
Lewis X
-zaburzenia
funkcji bakteriobojczej
Przewlekła choroba
ziarniniakowi (CGD)- niedobor elementow oksydazy NADPH- nie da się
wytworzyć nadtlenkow
-
defekty tworzenia fagolizosomu
Zespoł Chediaka-
Higashiego- choroba genetyczna, w ktorej zachodzi zaburzenie
dystrybucji organelli
cytoplazmatycznych-
prowadzi to do upośledzonej de granulacji lizosomow do fagosomow.
Zaburzone jet też
uwalnianie
ziarnistości litycznych przez Tc (ciężkie upośledzenie
odporności)
6.
Chemiczne mediatory zapalenia
Mediatory mogą krążyć
w osoczu (m.układowe wytwarzane przeważnie w wątrobie) lub
powstawać na miejscu
(m.miejscowe)
osoczowe- dopełniacz,
kininy, czynniki krzepnięcia- krążą w postaci nieaktywnych
prekursorow. Miejscowe
magazynowane
są w ziarnistościach w komorce i uwalniane są w momencie aktywacji
komorki (np. histamina w
kom.tucznych),
lub syntetyzowane de novo pod wpływem bodźca (np. prostaglandyny)
większość działą
przez związanie się z receptorami
mogą pobudzać komorki
docelowe do produkcji innych mediatorow o podobym działaniu
(intensyfikacja zjawiska) lub
przeciwstawnym
(prowadzą do hamowania reakcji)
mogą być swoiste i
nieswoiste (zal.od komorki docelowej)
ich funkcja podlega
ścisłej regulacji- szybki rozpad (poch.kw.arachidon.), inaktywacja
enzymatyczna (kininaza
deaktywuje
bradykininę), eliminacja (wymiatające przeciwutleniacze) lub
zahamowanie (białka hamujące dopełniacz)
a)
aminy naczynioaktywne
histamina występuje w
kom tucznych, płytkach i neutrofilach
bodźce uwalniające:
urazy fizyczne, reacje immunologiczne (IgE), fragmenty C3a i C5a
dopełniacza (anafilatoksyny),
białka
leukocytarne, neuropeptydy (substancja P), cytokiny (IL-1 i IL-8)
powoduje rozszerzenie
tętniczek
głowny mediator
wzrostu przepuszczalności naczyń (powoduje skurcz środbłonka i
rozsunięcie komorek)
inaktywowana wkrotce po
uwolnieniu przez histaminazę
serotonina działa
podobnie, występuje w płytkach i uczestniczy w procesie ich
agregacji
b)
neuropeptydy
np. substancja P
przewodzą bodźce
bolowe, regulują napięcie ścian naczyń i ich przepuszczalność
włokna nerwowe ktore
je uwalniają znajdują się głownie w płucach i przewodzie
pokarmowym
c)
proteazy osoczowe
czynnik Hagemana (XII)-
produkowany przez wątrobę, krąży w osoczu w nieaktywnej postaci
aktywacja po połączeniu
z kolagenem, błoną podstawną lub pobudzonymi płytkami
(uszkodzenie środbłonka)
kofaktor- kininogen
ciężki (HMWK) zmienia formę nieaktywną w aktywną (XIIa)
aktywacja układu kinin
prowadzi w końcu do powstania bradykininy (z jej prekursora HMWK).
Innym aktywatorem cz.
XII
jest kalikreina.
bradykinina powoduje
wzrost przepuszczalności ścian naczyń, rozszerzenie naczyń i
skurcz mięśniowki gładkiej oskrzeli
podana podskornie
powoduje bol
dezaktywowana szybko
przez kininazy
cz. XIIa w układzie
krzepnięcia prowadzi do aktywacji trombiny, a w konsekwencji
wytworzenia nierozpuszczalnego
skrzepu
włoknika
cz. Xa (jeden z El.
Pośrednich układu krzepnięcia) powoduje wzrost przepuszczalności
ścian naczyń i migrację
leukocytow
trombina wmaga adhezję
LEU do środbłonka i wytwarza fibryno peptydy
fibrynopeptydy
zwiększają przepuszczalność naczyń i działają chemotaktycznie
na LEU
cz. Hagemana inicjuje
proces krzepnięcia i pobudza jednocześnie fibrynolizę (żeby była
rownowaga)
aktywator plazminogenu
i kalikreina rozcinają plazminogen, powstaje plazmina (prozeaza,
ktora rozcina fibrynę),
rozpuszczając
skrzep.
Produkty rozpadu
fibryny powodują wzrost przepuszczalności ścian naczyń
Plazmina zmienia C3 na
C3a, przez co wpływa na rozszerzenie naczyń i wzrost ich
przepuszczalności (aktywuje też
czynnik
Hagemana przez co wzmaga cały proces)
UKŁAD DOPEŁNIACZA
składa się z kaskady białek osoczowych
W
ukł.immunologicznym ostatecznym efektem działania tego układu jest
powstanie kompleksu atakującego błonę
(MAC)
MAC powoduje
perforowanie błon bakterii
Składniki dopełniacza
obecne są w osoczu w postaci nieaktywnej
Najważniejszym
elementem układu jest aktywacja C3 ktora może odbyć się na drodze
klasycznej, lub alternatywnej
Droga klasyczna polega
na wiązaniu C1 przez kompleks antygen-przeciwciało (kompleks ten
aktywuje C3)
Droga alternatywna
wywoływana jest przez wielocukry bakteryjne (np.endotoksyny),
wielocukry złożone lub agregaty
IgA.
W procesie tym bierze udział wiele białek osoczowych, np.
properdyna, białka B i D
Niezależnie od drogi
aktywacji, konwertaza C3 rozcina C3 na C3a i C3b
C3b wiąże się z
konwertazą C3, tworząc konwertazę C5, ktora rozcina C5 z
wytworzeniem C5a i aktywacją końcowych
etapow
tworzenia MAC
Powstałe czynniki
biorą udział w procesach zapalnych:
-zmiany
naczyniowe: C3a i C5a (anafilatoksyny) zwiększają przepuszczalność
naczyń i powodują ich rozszerzenie za
pośrednictwem
histaminy uwolnionej z komorek tucznych. C5a uczestniczy też w
przemianach kwasu arachidonowego
-aktywacja,
adhezja i chemotaksja leukocytow: C5a aktywuje leukocyty (wzrost
powinowactwa integryn), wywołuje też
działanie
chemotaktyczne dla neutrofili, monocytow, eozynofili i bazofili
-fagocytoza-
C3b i C3bi są silnymi opsoninami
d)
metabolity kwasu arachidonowego: prostaglandyny, leukotrieny,
lipoksyny
Pełnią funkcję
„hormonow o niewielkim zasięgu”
Działają w miejscu
uwolnienia, po czym są szybko trawione enzymatycznie lub tracą
aktywność
Kwas arachidonowy jest
składnikiem fosfolipidow błonowych
Bodźce mechaniczne,
fizyczne, cemiczne, lub mediatory zapalenia (np. C5a) aktywują
fosolipazy ktore uwalniają ten
kwas
Jeśli zadziała na
niego cyklooksygenaza to powstaną prostaglandyny i tromboksany
Jeśli zadziała
lipooksygenaza to powstaną leukotrieny i lipoksyny
Działanie eikozanoidow
w zapaleniu:
Działanie
metabolit
Skurcz
naczyń Tromboksan A, leukotrieny C4, D4, E4
Rozszerzenie
naczyń Prostacyklina PGI2, PGE1, PGE2,PGD2,lipoksyny
Wzrost
przepuszczalności Leukotrieny C4, D4, E4
Chemotaksja
i adhezja leukocytow Leukotrien B4, lipoksyny
Cyklooksygenaza COX-1
obecna jest w żołądku, a produkowane przez nią prostaglandyny
chronią błonę śluzową przed
działąniem
kwasu. Zahamowanie COX powoduje zmniejszenie reakcji zapalnej ale
jednocześnie sprzyja owrzodzeniom
żołądka
e)czynnik
aktywujący płytki (PAF)
Działą za
pośrednictwem receptora związanego z białkiem G
Poza aktywacją płytek
powoduje też skurcz naczyń krwionośnych i oskrzeli
Jego działanie
naczyniorozszerzające i zwiększające przepuszczalność jest 100-
10 000 razy silniejsze niż histaminy
Zwiększa adhezję LEU,
chemotaksję, degranulację i przełom oksydacyjny
Stymuluje syntezę
eikozanoidow i in.mediatorow
f)
cytokiny
produkowane głownie
przez pobudzone limfocyty i makrofagi
modulują aktywność
komorkową
należą tu: czynniki
stymulujące tworzenie kolonii (CSF), czynniki wzrostu, interleukiny
i chemokiny powodujące adhezję
i
chemotaksję LEU
można podzielić je na
5 klas:
1.
cytokiny regulujące czynność limfocytow, np. IL2 (pobudza
proliferację), lub TGFβ (hamuje wzrost limfocytow)
2.
związane z odpornością wrodzoną (TNF i IL-1)
3.
aktywujące komorki zapalne (zwłaszcza makrofagi), np. IFNγ i IL-12
4.
wykazujące działanie chemotaktyczne dla rożnych leukocytow
5.
pobudzające krwi otworzenie, w tym pobudzające tworzenie kolonii
GM-CSF i IL-3
IL1 i TNF
Produkowane przez
makrofagi
Ich wydzielanie
stymulowane jest przez endotoksynę, kompleksy immunologiczne,
toksyny, uszkodzenie
mechaniczne,
rożne mediatory zapalne
Mają zdolność
aktywacji komorek środbłonka
Aktywują fibroblasty
powodując nasilenie ich proliferacji i wytwarzania macierzy
pozakomorkowej
Wywołują odpowiedź
układową ostrej fazy, związaną z uszkodzeniem lub zakażeniem (
gorączka, senność, synteza
białek
w wątrobie, wyniszczenie, uwolnienie do krążenia neutrofilow i
ACTH)
TNF obniża ciśnienie
we wstrząsie septycznym i powoduje zmniejszenie kurczliwości serca
i zwiotczenie mięsni
gładkich
Chemokiny
Określone hemokiny
powodują rekrutację poszczegolnych populacji komorkowych w miejsce
zakażenia
Mogą pobudzać komorki
prekursorowe szpiku
Mogą przyciągać i
pobudzać fibroblasty i miocyty gładkie
Utrzymują gradient
chemotaktyczny w macierzy pozakomorkowej, niezbędny do ruchu komorek
zapalnych
Chemokiny CKC (np.
IL-8) działają głownie na neutrofile, w odpowiedzi na IL-1 i TNF
Chemokiny CC (np.
białko chemotaktyczne monocytow- MCP-1 i białko zapalne
makrofagowMIP-1α, RANTESczynnik
chemotaktyczny
dla limfocytow TCD4+ oraz monocytow, eotaksyna działająca na eozyno
file
g)
tlenek azotu i wolne rodniki tlenowe
NO
syntetyzowany jest z argininy, O2 i NADPH. NOS- synteza tlenku azotu
katalizuje reakcję (jej aktywność zależna jest
od
stężenia Ca)
Funkcja NO w zapaleniu:
Rozszerzenie naczyń
Przeciwdziała
aktywacji płytek na wszystkich etapach
Hamuje rekrutację LEU
w ogniskach zapalnych
Działa zabojczo na
mikroorganizmy w pobudzonych makrofagach
Wolne rodniki
Uwalniane są z
neutrofilow i makrofagow po zadziałaniu czynnikow chemotaktycznych,
kompleksow
immunologicznych
lub fagocytozy
Jon nadtlenkowy
zamieniany jest na aktywne związki tlenowe
W
małych stężeniach związki te powodują zwiększoną ekspresję
mediatoro zapalnych potęgując samo zapalenie
W
dużych stężeniach uszkadzają tkanki (inicjują krzepnięcie i
zwiększają przepuszczalność naczyń uszkadzając
środbłonek,;
aktywują proteazy; inaktywują antyproteazy, trawiąc macierz
pozakomorkową; bezpośrednio
uszkadzają
komorki)
Mechanizmy obronne
organizmu: katalaza, dysmutaza, glutation
h)
składniki lizosomow
Proteazy kwaśne (tylko
w lizosomach)
Proteazy obojętne-
elastaza, katepsyna, kolagenaza (zachowują aktywność w macierzy,
poza lizosomom) rozcinają C3 i
C5,
prowadząc do powstania bradykininy
Mechanizmy obronne
przed nadmiernym naciekiem- antyproteazy:
α2- makroglobulina
α1- antytrypsyna
tabelka
podsumowująca ten przydługi wywod o chemokinach ktorych mam już
mega dość!!!!
Zjawiska
towarzyszące zapaleniu Odpowiedzialne mediatory
Rozszerzenie
naczyń Prostaglandyny, NO
Wzrost
przepuszczalności naczyń Histamina, serotonina
C3a,
C5a(uwalniają ww aminy biogenne)
Bradykinina
Leukotrieny
C4, D4, E4
PAF
Chemotaksja
i aktywacja leukocytow C5a
Leukotrien
B4
Produkty
bakteryjne
Chemokiny
(np. IL-8)
gorączka
IL-1, IL-6, TNF
Prostaglandyny
bol
Prostaglandyny
Bradykinina
Uszkodzenie
tkanek Enzymy lizosomalne neutrofilow i makrofagow
Metabolity
tlenu
NO
6.
Następstwa ostrego zapalenia
·
Rozejście
Gdy zapalenie trw
krotko i jest słabo nasilone
Gdy uszkodzenie jest
minimalne a tkanka jest zdolna do odtworzenia komorek
Tkanka wraca do stanu
wyjściowego pod względem histologicznym i czynnościowym
Wspołdziałające siły
drenażu limfatycznego i zdolności makrofagow prowadzą do
ustąpienia obrzęku , usunięcia
komorek
zapalnych i pochłonięcia pozostałości zniszczonych komorek.
·
Bliznowacenie lub włoknienie
Gdy uszkodzenie jest
bardzo rozległe lub tkanka niezdolna do regeneracji
Masywny wysięk
włoknikowy nie zostaje całkowicie wchłonięty. Ulega on
organizacji z tworzeniem tkanki łącznej,
prowadząc
do włoknienia
W
przypadku masywnych naciekow może dojść do powstania ropni
·
Progresja do zapalenia przewlekłego
ZAPALENIE
PRZEWLEKŁE
Cechy
charakterystyczne:
Naciek z komorek
jednojądrowych- makrofagi, limfocyty, komorki plazmatyczne
Niszczenie tkanek
Naprawa z angiogenezą
i włoknieniem
Zapalenie
przewlekłe jest wtedy, gdy odczyn zapalny nie może się rozejść
ze względu na utrzymujący się bodziec zapalny lub z
powodu
zaburzeń gojenia
Np.
owrzodzenie trawienne dwunastnicy
·
Zapalenie przewlekłe rozwija się w przypadkach:
Zakażeń wirusowych
Zakażeń wywołanych
przez określone mikroorganizmy- prątki krętka bladego i niektore
grzyby (wywołują odpowiedź
typu
poźnego- delayed hipersensivity), ktora może kończyć się reakcją
ziarniniakowi
Przedłużającej się
ekspozycji na związki toksyczne- cząstki krzemu prowadzące do
pylicy-silicosis, przewlekle
podwyższone
stężenie lipidow prowadzące do miażdżycy
Chorob
autoimmunologicznych, np. RZS, lub stwardnienie rozsiane
·
Mediatory zapalenia przewlekłego:
Makrofagi
Mogą być rozproszone
w tkance łącznej lub tworzyć skupiska (np. komorki Kupffera w
wątrobie)- wtedy pełnią
rolę
filtrow wychwytujących materiał cząsteczkowy i informują o tym
limfocyty T i B
T1/2 wynosi 1 dzień
Pod wpływem czynnikow
chemotaktycznych monocyty opuszczają krew i zamieniają się w
większe makrofagi
Mają zdolność
fagocytozy
Proces aktywacji
makrofaga polega na zwiększeniu jego wymiarow, wzroście enzymow
lizosomalnych i aktywności
metabolicznej
Aktywacja następuje
pod wpływem IFNγ, endotoksyn bakteryjnych, rożnych mediatorow
zapalenia ostrego, oraz
białek
macierzy (np. fibronektyny)
Substancje uwalniane
przez makrofag:
-
kwaśne i obojętne proteazy
-
składniki dopełniacza C1- C5
-
properdyna
-
czynniki krzepnięcia V i VIII
-
czynnik tkankowy
-
reaktywne związki tlenu
-
NO
-
eikozanoidy
-
IL-1, TNF
-
czynniki wzrostu, powodujące wzrost mm. Gładkich, fibroblastow i
produkcję macierzy
IL-4 i TNF mogą
powodować zlewanie się makrofagow prowadząc do powstania komorek
olbrzymich
wielojądrowych
Limfocyty, komorki
plazmatyczne, eozynofile i komorki tuczne
Limfocyty T i B używają
tych samych cząstek adhezyjnych co makrofagi (mają też te same
hemokiny powodujące
ich
migrację)
Limfocyty produkują
IFNγ ktory pobudza makrofagi, a makrofag IL-1 i TNF ktore pobudzają
limfocyt
Komorki plazmatyczne to
zrożnicowane limfocyty B, produkujące przeciwciała przeciw
antygenom w ognisku
zapalnym
Eozynofile- ich
ziarnistości zawierają głowne białko zasadowe MBP działające
toksycznie na pasożyty i powodujące
lizę
komorek nabłonkowych
Komorki tuczne =
strażnicy. Zaopatrzeni są w IgE przeciw niektorym antygenom. Po
kontakcie z antygenem
uwalniają
histaminę i eikozanoidy. Odgrywają kluczową rolę w reakcji
anafilaktycznej. Wytwarzają też TNF
·
Zapalenie ziarniniakowe (inflammatio granulomatosa)
-zapalenie
przewlekłe, charakteryzujące się skupianiem się pobudzonych
makrofagow przypominających swoim wyglądem
komorki
nabłonka płaskiego (komorki nabłonkowate)
-
formowanie ziarniniakow nie zawsze prowadzi do eradykacji czynnika
sprawczego ktory zazwyczaj jest bardzo oporny,
jednak
może „odgrodzić” czynnik ten od reszty tkanek
-
przykłady
1.
Bakteryjne:
Gruźlica
Trąd
Kiła
Choroba kociego pazura
2.
Pasożytnicze
schistosomiaza
3.
grzybicze
histoplazmoza
blastomykoza
kryptokokoza
kokcydioidomykoza
4.
związane z metalami i pyłami
pylica krzemowa
pylica berylowa
5.
związane z ciałem obcym
szwy chirurgiczne,
implanty piersi, protezy naczyniowe
6.
idiopatyczne
sarkoidoza
-zapalenie
ziarniniakowe morfologicznie:
Centralnie położony
jest obszar martwicy (nie zawsze)
Otoczony jest
skupiskiem makrofagow nabłonkowatych, naokoło ktorych przebiega
pasmo limfocytow stale
pobudzająych
makrofagi.
Pod wpływem cytokin
uwalnianych przez makrofagi, dookoła tego wszystkiego pojawiają się
fibroblasty i komorki
tkanki
łącznej.
Często w obrębie
ziarniniakow znajdują się komorki olbrzymie wielojądrowe, powstałe
w wyniku zlania się z sobą
wielu
makrofagow
Udział
naczyń limfatycznych i węzłów chłonnych w procesie zapalnym
Połączenia
międzykomorkowe w naczyniach limfatycznych mają luźną formę, co
umożliwia pozostanie płynu
pozakomorkowego
i chłonki w rownowadze
W
przypadku zapalenia, przepływ chłonki zostaje przyspieszony, co
umożliwia usunięcie obrzękow, leukocytow i
fragmentow
zniszczonych komorek
W
przypadku nasilonego zapalenia, naczynia chłonne mogą też
transportować mediatory zapalenia. Prowadzi to do
zapalenia
naczyń chłonnych (lymphangitis) oraz węzłow chłonnych
(lymphadenitis)
Powiększanie węzłow
chłonnych jest zazwyczaj związane z prolfiferacją limfocytow i
makrofagow oraz przerostu fagocytow
(jest
to odczynowe zapalenie ww chłonnych- lymphadenitis reactiva)
Zazwyczaj zapora z
węzłow chłonnych wystarcza do zatrzymania szerzenia się zapalenia
Jeśli zapalenie złamie
tą zaporę i bakterie dostaną się do naczyń krwionośnych to
wystąpi bakteriemia
Następną barierą
obronną są komoRki żerne wątroby, śledziony i szpiku kostnego
W
masywnych zakażeniach mikroorganizmy rozsiewają się dalej,
zajmując najczęściej zastawki serca, opony mozgowordzeniowe,
nerki
(ropne zapalenie nerek) i stawy (septyczne zapalenie stawow)
Typy
morfologiczne zapaleń ostrych i przewlekłych
1.
zapalenie surowicze
obfita, wodnista,
ubogobiałkowa wydzielina (wysięk)
pochodzi z osocza, lub
międzybłonka wyściełającego otrzewną, opłucną i osierdzie
np. Pęcherz skorny, w
następstwie oparzenia lub zakażenia wirusowego
2.
zapalenie włoknkowe
·
następstwo poważnych uszkodzeń, w ktorych dochodzi do
znacznego wzrostu przepuszczalności naczyń
·
barierę środbłonka może pokonać nawet fibrynogen
·
histologicznie widoczne są skupiska włoknika, stanowiące
kwasochłonną sieć nitek
·
zlep ten może ulec organizacji z całkowitym powrotem
pierwotnej struktury lub może powtać blizna
3.
zapalenie ropne
·
towarzyszy mu powstanie ropy (pus), składającej się z
neutrofilow, obumarłych komorek i płynu obrzękowego
·
szczegolnie ropotworcze są gronkowce
·
ropień jest ograniczonym skupiskiem wysięku ropnego,
powstającym w wyniku rosiewu drobnoustrojow do
głębokich
warstw tkankowych lub nadkażenia obszarow martwiczych
·
ropnie składają się z centralnej martwicy, otoczonej pasmem
neutrofilow. Obecne są też poszerzone naczynia i
proliferujące
fibroblasty
·
z czasem ropień może zostać zastąpiony tkanką łączną
4.
Owrzodzenie
·
Zapalenie prowadzące do przerwania ciągłości nabłonka
·
Może być następstwem urazowego lub toksycznego uszkodzenia
nabłonka
·
W wartswie podnabłonkowej zazwyczaj toczy się już proces
zapalny
·
Np. Owrzodzenie trawienne żołądka i dwunastnicy
·
Początkowo naciek z neutrofilow i poszerzone naczynia
·
W zmianach przewlekłych komorki zapalenia przewlekłego
Ogólnoustrojowe
następstwa zapaleń
·
Może być reakcja ostrej fazy- czyli objawy ostrego zakażenia
wirusowego- gorączka, senność, złe samopoczucie, brak
łaknienia,
przyspieszony rozpad białek mięśni, spadek ciśnienia tętniczego,
synteza białek wątrobowych- dopełniacz itp.
I
przesunięcia w puli leukocytow krążących
·
Najważniejsze mediatory ostrej fazy: IL-1, IL-6 i TNF-
cytokiny uwalniane kaskadowo przez limfocyty i in. W odpowiedzi
na
jakiś bodziec uszkadzający.
·
TNF pobudza IL1 ktora pobudza IL6
·
Leukocytoza- liczba LEU wzrasta do 15- 20 tys/μl. Moze
osiągać wartość 40 – 100 tys (odczyn białaczkowy)
·
W leukocytozie występuje przesunięcie w lewo- dużo młodych
neutrofilow. Leukocyty wzrastają po TNF, IL1 i CSF
·
Bakterie powodują neutrofilię
·
Pasożyty powodują eozynofilię
·
Mononukleoza, świnka, rożyczka powodują limfocytozę.
Jednak w większości chorob wirusowych limfocyty spadają
·
Leukopenia występuje w nowotworach
Prześlij komentarz